‘Toegankelijk publiceren is een mentaliteit’
Rupsje Nooitgenoeg, Dikkie Dik, wie is er niet groot mee geworden? Of neem de De Grijze Jager-serie, de Rukmini-bakplaatboeken, de Dominicus-reisgidsen of de etiquettebijbel Hoe hoort het eigenlijk? Stuk voor stuk populaire uitgaven van de Gottmer Uitgevers Groep. Bij het gerenommeerde familiebedrijf staat kwaliteit hoog in het vaandel. Toegankelijk publiceren hoort daar bij. Vanzelfsprekend, vindt Gottmer. Ondertekening van de internationale intentieverklaring van Accessible Books Consortium (ABC) lag voor de uitgeverij dan ook voor de hand.
Het Haarlemse familiebedrijf geeft al 85 jaar boeken en magazines uit. De collectie omvat uitgaven op het gebied van kinderboeken, lifestyle, watersport en spiritualiteit. Een groot deel daarvan wordt ook digitaal uitgegeven, als e-boek in EPUB-formaat. Gottmer-directeur Marius van Campen: “Met ondertekening van het ABC Handvest willen we een voorbeeld stellen voor andere uitgeverijen. En uitdragen dat toegankelijk publiceren geen ingewikkelde materie hoeft te zijn. Het is vooral een mentaliteit; het hoort er gewoon bij dat je dit als uitgeverij doet.” Voor Gottmer is toegankelijk publiceren een onderdeel van het MVO-beleid. “We willen een zo groot mogelijk publiek bereiken en niemand buiten sluiten. Daarom spannen we ons in om e-boeken zo toegankelijk mogelijk te maken. Voor iedereen. Dus ook voor mensen met een leesbeperking.”
v.l.n.r. Eefje Huntink (productie Gottmer), Marius van Campen (directie Gottmer), Agatha Oudhuis (productie Gottmer), Sanne Walraven (GAU/de Mediafederatie), Carine van Wijk (directie Gottmer). Foto: Enith van Tongeren
Bewustwording
Met de ondertekening heeft Gottmer als eerste Nederlandse algemene uitgeverij een plek op de internationale lijst van ABC verworven. Het besef dat toegankelijk publiceren van groot belang is, was er al eerder. “Die bewustwording begon eigenlijk al voordat het project Toegankelijk Publiceren aan de Bron (TPUB) goed en wel van de grond kwam,” licht Van Campen toe. Het project dat met financiering van OCW en FondsXL tot stand kwam, was gericht op het stimuleren en vergroten van kennis en vaardigheden. Leden van de Mediafederatie volgden met veel belangstelling kennissessies, presentaties en workshops over nut en noodzaak van toegankelijk publiceren en de praktische toepassingen ervan. Agatha Oudhuis, productiemanager bij Gottmer, was een van de deelnemers. “Heel verhelderend was bijvoorbeeld om tijdens zo’n workshop te ervaren hoe mensen met een leesbeperking lezen. Als je zelf geen leesbeperking hebt, dan is het heel moeilijk om te bepalen waarop we in de productie moeten letten. Niet alleen bij digitale uitgaven, maar ook bij fysieke uitgaven. Denk bijvoorbeeld aan aspecten als een grotere font, lettertype en contrast. Dat besef, dat moet je bij iedere uitgave telkens weer meenemen. Al doende ontstaan steeds nieuwe inzichten die we vervolgens gebruiken om onze publicaties beter te maken.”
Ook leveranciers moeten mee
De aandacht voor toegankelijk publiceren is inmiddels goed belegd, aldus Marius van Campen. “Dat geldt zeker voor onze e-boeken. De productieafdeling houdt rekening met de toegankelijkheidseisen die aan EPUBs worden gesteld. Belangrijk hierbij zijn de leveranciers, de externe partijen die voor ons de EPUB-bestanden produceren. Ook zij moeten daarin mee. Fijn was het dan ook dat tijdens het project een workshop speciaal voor toeleveranciers werd georganiseerd.”
Toegankelijkheid kan altijd beter
Gottmer ziet overigens dat toegankelijk publiceren meer is dan alleen een mentaliteit. Het is ook noodzaak. Vanaf medio 2025 gaat immers wetgeving gelden. Oudhuis: “Het wordt straks verplicht om digitale uitgaven op een toegankelijke manier te publiceren. Hoewel we al best veel op orde hebben, hebben we zeker nog een paar slagen te halen. Zo moeten de puntje nog op de ‘i’ worden gezet als het gaat om de exacte technische eisen waaraan een EPUB moet voldoen. Het is dus zaak om dat eerst duidelijk te krijgen, zodat we dat vervolgens in het productieproces kunnen meenemen. Verder zullen we in de toekomst continu met allerlei technische ontwikkelingen te maken hebben. Kortom, met toegankelijk publiceren ben je eigenlijk nooit klaar. Het kan altijd beter.”