Digitale toegankelijkheid: geen kwestie van vinkjes zetten

Wetten, regels, richtlijnen en toegankelijkheid

In 2016 trad het VN-verdrag Handicap in Nederland in werking. Doel van dit verdrag is het bevorderen, beschermen en waarborgen van de mensenrechten van mensen met een beperking.

Centrale begrippen in het verdrag zijn inclusie, persoonlijke autonomie en volledige participatie. In het verdrag is aangegeven wat de overheid moet doen om ervoor te zorgen dat de positie van mensen met een beperking verbetert. Het College voor de Rechten van de Mens houdt in Nederland toezicht op de naleving van het verdrag en de manier waarop het verdrag in de praktijk wordt gebracht.

Inmiddels vindt het thema toegankelijkheid ook buiten de overheid zijn weg. Steeds meer organisaties sluiten aan bij de trend om informatie op een manier aan te bieden die toegankelijk is voor iedereen. Niet omdat zij dit moeten, maar vooral omdat zij dit willen. De voordelen hiervan in de praktijk zijn niet alleen belangrijk voor mensen mét een beperking, ook voor mensen zonder beperking zijn de oplossingen vaak erg plezierig.

Digitale inclusie en digitale toegankelijkheid

Rond de 2,5 miljoen Nederlanders vinden het moeilijk om te werken met digitale apparaten zoals computer, smartphone of tablet. Het verbeteren van digitale inclusie is een grote uitdaging en wordt door de samenwerking met verschillende partijen en gebruikers mogelijk. Digitale inclusie is niet beperkt tot de vaardigheden van de gebruiker. Zo heeft toegankelijkheid van een webinterface grote invloed op het vermogen van gebruikers met een functiebeperking om succesvol te kunnen maken van online informatie en diensten.

In 2016 is een Europese richtlijn voor digitale toegankelijkheid in werking getreden en Nederland heeft deze Europese richtlijn per 1 juli 2018 omgezet in een Algemene Maatregel van Bestuur:  Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid. Het besluit is bedoeld om de toegankelijkheid te borgen voor mensen met een functiebeperking. De invoering bestaat uit drie fases en de laatste fase staat gepland in 2021. Overheidsinstanties hebben twee verplichtingen:

1. Online content toegankelijk(er) maken
2. Verantwoorden via een toegankelijkheidsverklaring.

Webtoegankelijkheid is ook een organisatorisch vraagstuk

Webtoegankelijkheid is niet enkel een technisch vraagstuk, beperkt tot het toepassen van richtlijnen. Het is ook – en vooral – een organisatorische kwestie. Website en mobiele applicaties zijn bijna nooit ineens 100% toegankelijk. Het einddoel is belangrijk, maar zolang dat nog niet is bereikt, zijn de maatregelen om daar te komen ook van belang.

Overheidsinstanties zijn verplicht om een toegankelijkheidsverklaring te plaatsen op alle websites waarvoor de overheidsinstantie verantwoordelijk is. In de verklaring staat welke maatregelen de instantie neemt om toegankelijkheid te borgen. Dat kan bijvoorbeeld gaan over het nemen van – technische – maatregelen, maar ook over het periodiek laten testen van de website. In de verklaring dient inzicht te worden gegeven in de verbeterpunten en in de voortgang.

‘’Start met de vier basisprincipes waarneembaar, bedienbaar, begrijpelijk en robuust. Toegankelijkheid is geen kwestie van vinkjes zetten maar een continu (verbeter)proces: plan, do, check en act. Te vaak worden voor relatief eenvoudige problemen complexe oplossingen bedacht, maar dat is lang niet altijd nodig. Ga op zoek naar eenvoudige oplossingen en laat zien dat je werk maakt van toegankelijkheid”, aldus Raph de Rooij, Senior Beleidsmedewerker van Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Europees model

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken ontwikkelt, in het kader van harmonisatie, een Nederlandse versie van het Europese model. Organisaties kunnen met behulp van een ‘invulassistent’ snel en op uniforme wijze een toegankelijkheidsverklaring genereren. Kenmerken van de Nederlandse conceptversie:

• Een toegankelijkheidsverklaring per site/app is mogelijk
• Bij toegankelijkheidsclaims moet ondersteunend bewijs worden meegeleverd
• Een verantwoordelijk manager of bestuurder moet tekenen voor ‘gezien en akkoord’