Standaarden toegankelijk publiceren voor uitgevers?

Uitgevers die toegankelijke publicaties willen maken (zoals e-books) én aan wetgeving willen – of moeten – voldoen, hebben standaarden nodig. Wat zijn de belangrijkste standaarden voor uitgevers? We stippen hier de belangrijkste standaarden: de WCAG 2.1 (Web Content Accessibility Guidelines), de Europese standaard EN 301 549 en EPUB.

WCAG 2.1

Deze standaard is de internationale norm voor toegankelijke websites, apps en documenten. Een werkgroep van het World Wide Web Consortium (W3C) beheert en onderhoudt de standaard.

De afkorting staat voor Web Content Accessibility Guidelines. Maar vanaf versie 3 staat de afkorting voor W3C Content Accessibility Guidelines. Dat is illustratief: de richtlijnen waren aanvankelijk ontworpen voor websites, maar zijn door de jaren heen steeds meer van toepassing geworden op alle digitale informatie. Ook is er steeds meer aandacht gekomen voor andere beperkingen dan visueel, motorisch en auditief. Bijvoorbeeld cognitief.

De structuur van de WCAG bestaat momenteel uit 4 principes, 13 basisrichtlijnen, 78 criteria om aan te voldoen. Verder bevat de WCAG voorbeelden, uitzonderingen, verklarende woordenlijst en zowel afdoende als aanbevolen technieken.

De standaard heeft 3 niveaus waarop je aan eisen kunt/moet voldoen: A, AA en AAA. Waarbij het niveau A laag en minimaal is, niveau AA in de meeste gevallen vereist is en AAA verder gaat en op een hoog niveau aan de eisen voldoet.

Elk succescriterium:

• beschrijft het doel en de intentie;
• het niveau (A, AA of AAA);
• is voorzien van toetsbare vereisten (succescriteria genoemd);
• geeft voorbeelden en aanbevelingen;
• vermeldt uitzonderingen;
• noemt afdoende en aanbevolen technieken (ook bij succescriteria).

De WCAG-standaard is dus in lagen opgebouwd. Een voorbeeld:

• Principe 1 – Waarneembaar: “Informatie en componenten van de gebruikersinterface moeten toonbaar zijn aan gebruikers op voor hen waarneembare wijze.”
• Richtlijn 1.1 Onderscheidbaar: “Maak het voor gebruikers gemakkelijker om content te horen en te zien, waaronder scheiding van voorgrond en achtergrond.”
• Succescriterium 1.4.1 Gebruik van kleur: “Kleur wordt niet als het enige visuele middel gebruikt om informatie over te brengen, een actie aan te geven, tot een reactie op te roepen of een visueel element te onderscheiden.”
• Succescriterium 1.4.3 Contrast (minimum): “De visuele weergave van tekst en afbeeldingen van tekst heeft een contrastverhouding van ten minste 4,5:1, behalve in de volgende gevallen: (…)”

EN 301 549

Deze standaard is als Europese Norm (EN) van toepassing op de EU-richtlijn voor toegankelijke websites en apps van overheidsinstanties. Bij gevolg in Nederland op het Tijdelijk Besluit digitale toegankelijkheid overheid (2018) dat uitvoering geeft aan die richtlijn.

In EN 301 549 is WCAG 2.1 AA opgenomen. EU-richtlijnen verwijzen alleen naar eigen standaarden, niet naar die van derden. Hierin is ook opgenomen dat je toegankelijk moet inkopen, hardware, software en documenten.

EPUB 1.0

Deze standaard is de internationale norm voor EPUBs die aan de bron toegankelijk gemaakt kunnen worden. Een werkgroep van het World Wide Web Consortium (W3C) beheert en onderhoudt de standaard.

De standaard bestaat uit drie onderdelen.

1. De eisen voor WCAG 2.1 AA. EPUB3 vertoont namelijk sterke overeenkomsten met websites.
2. Specifieke eisen voor EPUB3, onder meer over het synchroon laten verlopen van tekst en audio.
3. Eisen voor de manier waarop je rapporteert over de (mate) van toegankelijkheid. Voor de distributie zijn bepaalde metadata verplicht, sommige metadata aanbevolen.