Wetgeving toegankelijk publiceren voor uitgevers?

Er komen steeds meer en steeds strengere eisen voor toegankelijkheid. Ook wat betreft het uitgeven van publicaties. Deze eisen zijn opgenomen in een aantal belangrijke afspraken, regels, en wetten. Aan welke wetgeving moeten uitgevers voldoen? In dit artikel stippen we de belangrijkste  verdragen, richtlijnen en wetten aan die van belang zijn voor het uitgeven van toegankelijke publicaties.

Internationale verdragen

Dit zijn overeenkomsten tussen staten die vallen binnen internationale wetgeving. Hierin staan doelen en regels beschreven. Staten kunnen deze ondertekenen (akkoord gaan met de overeenkomst), accepteren (aangeven te willen deelnemen) en ratificeren (zich verplichten tot opvolging van de overeenkomst).

Voorbeelden:

• Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap, kortweg VN Verdrag Handicap (13 december 2006, VN)
• Verdrag van Marrakesh (27 juni 2013, WIPO) met daarin een uitzondering op de auteurswet, waarop geautoriseerde non-profit instellingen zich mogen beroepen. In Nederland zijn Stichting Dedicon, Christelijke Blindenbibliotheek (CBB) en Bibliotheekservice Passend Lezen (BPL) toegestaan zonder toestemming van de uitgever toegankelijke versies te produceren (bijvoorbeeld in braille, audio, vergrotingen) en deze te distribueren uitsluitend aan personen met een aantoonbare beperking.

EU-richtlijnen

Als we ons beperken tot de EU gaat het om richtlijnen (‘Directives’) die lidstaten binnen een gestelde termijn in wetgeving moeten omzetten. Lidstaten moeten minimaal voldoen aan wat in de richtlijn staat. Lidstaten mogen ook striktere wetgeving opstellen.

Voorbeeld:

• Richtlijn 2019/882: richtlijn voor toegankelijke websites en apps van overheidsinstanties (26 oktober 2016);
• Richtlijn 2016/2102: voor toegankelijke producten en diensten (17 April 2019). De richtlijn is bekend als de Europese Toegankelijkheidsakte of European Accessibility Act (EAA).

EU-verordeningen

In de EU gaat het om verordeningen (‘Regulations’) die direct van toepassing zijn op alle lidstaten. Lokale wetgeving is hiervoor dus niet nodig.

• Verordening 2017/1563 geeft in Europa uitvoering aan het verdrag van Marrakesh.

Nederlandse wetten

In Nederland gaat het onder meer om:

• Wet gelijke behandeling handicap en chronische ziekte (2003) welke in 2017 is uitgebreid voor producten en diensten;
• Tijdelijk Besluit digitale toegankelijkheid overheid (2018) welke uitvoering geeft aan de EU-richtlijn voor toegankelijke websites en apps van overheidsinstanties;
• Een nieuwe wet die uiterlijk 28 juni 2022 uitvoering moet geven aan de richtlijn voor toegankelijke producten en diensten (EAA). De wet moet voor producten en diensten ingaan op 28 juni 2025.

Over de Europese Toegankelijkheidsakte

De Europese Toegankelijkheidsakte is onder meer van toepassing op ICT-producten (computers, smartphones, e-readers), bankdiensten, transportdiensten (o.a. kaartautomaten), audiovisuele media diensten, e-books en webwinkels.

• Vereist dat e-books zijn voorzien van metadata over toegankelijkheid in de gehele uitgeefketen, bibliotheken en catalogi.
• Vereist toegankelijke product- en diensteninformatie voor klanten en gebruikers (handleidingen, instructies, verpakking, user interface, e.d.)

Het tijdspad voor uitvoering van de richtlijn in Nederland is:

• 28 juni 2022: wetgeving in Nederland;
• 28 juni 2025: intrede wetgeving in Nederland.

TIP: in een reeks video’s geeft Dedicon-expert Marian Oosting uitleg over de belangrijkste richtlijnen, verdragen en wetten wat betreft toegankelijkheid en toegankelijk publiceren.